1. Introductie: Het Mbappé‑tijdperk voorbij?

Sinds zijn komst naar Paris Saint-Germain in 2017 groeide Kylian Mbappé uit tot het onbetwiste uithangbord van de club. Met zijn ongeëvenaarde snelheid, doelgerichtheid en charisma droeg hij PSG jarenlang op zijn schouders – zowel in de Franse competitie als op het Europese toneel. In veel opzichten was het spel van PSG op hem afgestemd: snelle counters, ruimte in de diepte, en altijd op zoek naar dat ene moment waarop Mbappé het verschil kon maken.

Maar tijden veranderen. Met het vertrek van Mbappé in 2024 is een nieuw hoofdstuk begonnen in de geschiedenis van Paris Saint-Germain. De vraag dringt zich op: wie is PSG zonder zijn superster? Of beter gezegd – wat wil PSG zijn?

Onder leiding van trainer Luis Enrique lijkt het antwoord duidelijk: PSG wil geen verzameling van sterren zijn, maar een hecht collectief. Geen afhankelijkheid meer van één speler, maar een team dat als geheel presteert. Het vertrek van Mbappé werd dan ook niet louter als verlies ervaren, maar ook als kans: de kans om de identiteit van de ploeg te hervormen, om een nieuwe voetbalvisie neer te zetten, en om eindelijk die langverwachte stabiliteit op het hoogste niveau te bereiken.

In deze blog duiken we in de tactische en mentale transformatie van PSG na het Mbappé‑tijdperk. Wat veranderde er op het trainingsveld, in de kleedkamer, en op het veld? En wat zegt dat over de toekomst van de club – in Frankrijk én in Europa?

2. De crisisfase begin 2024

De eerste maanden van 2024 verliepen voor Paris Saint-Germain allesbehalve soepel. Waar velen verwachtten dat de ploeg direct zou herpakken na het vertrek van Kylian Mbappé, kwam het tegendeel aan het licht: PSG belandde in een identiteitscrisis. Zonder zijn sterspeler ontbrak het aan richting, flair én doeltreffendheid. De automatismen die jarenlang rond Mbappé draaiden, bleken diepgeworteld. Zijn afwezigheid liet een leegte achter die niet zomaar met tactiek of talent kon worden opgevuld.

De Champions League-campagne begon stroef. In de groepsfase wist PSG slechts één van de eerste vijf wedstrijden te winnen. Met nederlagen tegen ploegen als Borussia Dortmund en AC Milan werd pijnlijk duidelijk dat het team zoekende was. Aanvallend was er gebrek aan afstemming, defensief ontbrak het aan organisatie en leiderschap. De media spraken van een “onherkenbaar PSG”, terwijl analisten wezen op de afwezigheid van een duidelijke spelidentiteit.

Binnen de club groeide de onrust. Er werd intern een zogenoemde “crisisvergadering” gehouden waarin spelers, staf en directie openlijk reflecteerden op de eerste seizoenshelft. De uitkomst? PSG moest terug naar de basis: meer focus op teamdiscipline, helderheid in rollen, en een collectieve intensiteit – op training én in wedstrijden.

Coach Luis Enrique kreeg meer zeggenschap over de trainingsstructuur en de mentale begeleiding van de ploeg. Hij pleitte voor het doorbreken van het ‘sterrendenken’ en eiste volledige inzet van iedere speler – ongeacht naam of status. Deze fase, hoe pijnlijk ook, bleek uiteindelijk het kantelpunt: van crisis naar transformatie.

De maanden na deze omslag lieten een PSG zien dat stap voor stap opbouwde aan een nieuwe identiteit – een ploeg die zonder Mbappé moest (en kon) leren winnen.

3. De rol van Luis Enrique

In de nasleep van Mbappé’s vertrek werd de rol van trainer Luis Enrique cruciaal. Al sinds zijn aanstelling bij PSG stond hij bekend als een coach met een duidelijke visie: collectief voetbal boven individueel talent, hoge pressing, en discipline in elke linie. Met het verdwijnen van het zwaartepunt dat Mbappé vormde, kreeg Enrique de ruimte om zijn filosofie volledig door te voeren – en dat deed hij met overtuiging.

Eén van zijn eerste ingrepen was het afbreken van de starcultuur. Geen speciale behandeling meer voor gevestigde namen. Iedere speler, van basisspeler tot bankzitter, moest voldoen aan dezelfde tactische eisen. “Geen koppen boven het maaiveld,” was een vaak herhaalde uitspraak in de kleedkamer. Iedereen moest mee verdedigen, meebewegen, en in dienst van het team denken.

Tactisch begon PSG onder Enrique te verschuiven van een op transitie gericht spel (perfect voor Mbappé’s snelheid) naar een meer gecontroleerd balbezitmodel. Hierbij werd de nadruk gelegd op positievoetbal, waarbij spelers leerden om ruimtes te manipuleren in plaats van alleen te benutten. De pressing werd intensiever, vooral in de eerste vijf seconden na balverlies – een kenmerk dat Enrique al eerder succesvol toepaste bij Spanje en FC Barcelona.

Ook op trainingsniveau voerde hij vernieuwingen door. Zo werden er specifieke oefenvormen geïntroduceerd waarin aanval en verdediging tegelijk werden geoefend, vaak in kleine ruimtes. Hierdoor moesten spelers sneller denken, beslissingen nemen onder druk, en elkaars intenties beter aanvoelen. De fysieke belasting steeg, maar de spelintelligentie ook.

Daarnaast nam Enrique ook een belangrijke rol in de mentale begeleiding van het team. Hij werkte met sportpsychologen om de spelersgroep te versterken na de onrustige seizoensstart. In interviews benadrukten spelers als Ousmane Dembélé en Warren Zaïre-Emery dat de trainer hen leerde om “voor elkaar te lopen, niet voor jezelf”.

Luis Enrique werd zo niet alleen de tactisch leider, maar ook de architect van een nieuw PSG. Zijn invloed reikte verder dan het veld – hij vormde een elftal dat, eindelijk, als een collectief begon te functioneren. Een elftal dat niet meer in de schaduw stond van één superster, maar zijn eigen vorm begon te vinden.

4. Nieuwe trainingsmethoden & werkvormen

Na het vertrek van Mbappé en de daaropvolgende crisisfase, koos Luis Enrique voor een grondige herziening van het trainingsregime bij Paris Saint-Germain. De trainer wist dat het team alleen zou kunnen groeien als er niet enkel aan fysieke en tactische aspecten werd gewerkt, maar ook aan samenwerking, mentale weerbaarheid en spelintelligentie. Het resultaat: een reeks innovatieve trainingsmethoden en werkvormen die PSG’s speelstijl wezenlijk hebben veranderd.

Positioneel spel als kern

Een van de belangrijkste verschuivingen was de nadruk op positiespel. In plaats van direct op snelheid en diepgang te trainen – iets wat jarenlang rond Mbappé’s kwaliteiten was opgebouwd – ging men terug naar het beheersen van ruimtes. Spelers leerden om zones te bezetten, passinglijnen te openen en driehoekjes te creëren. De klassieke “rondos” werden geavanceerder en kregen een hogere intensiteit, vaak in een klein veld met beperkte tijd.

‘Scenario-training’

Enrique introduceerde ook zogenoemde scenariotrainingsvormen. Hierbij werd het team in spelsituaties geplaatst waarin ze achterstaan, met een man minder spelen, of onder zware pressing komen te staan. Deze methoden moesten het team leren om in wedstrijdomstandigheden sneller beslissingen te nemen en veerkracht te tonen.

Vooral jongere spelers als Warren Zaïre-Emery en Kang-In Lee groeiden opvallend in deze sessies – zij leerden niet alleen wat te doen, maar ook waarom.

Fysieke én mentale belasting

Naast het tactische werk bleef de fysieke component essentieel. PSG ging samenwerken met prestatiecoaches die eerder bij de Franse rugbybond en atletiekteams werkten. Looplijnen werden aangepast op basis van individuele data, en er kwam een grotere focus op duurvermogen en explosiviteit, eerder afgestemd op een collectief pressingsysteem dan individuele sprints.

Bovendien werd er gewerkt met mentale coaches. Elke week kregen spelers sessies over focusbehoud, omgaan met druk, en samenwerking onder stress. De mentaliteit “alles voor het team” werd stevig verankerd, vooral bij spelers die eerder gewend waren aan individuele vrijheid.

Technologische ondersteuning

Ten slotte werden de trainingen ondersteund met technologie. Draagbare trackers, realtime video-analyse en zelfs VR-brillen werden ingezet om spelers inzicht te geven in hun positionering en keuzes. Luis Enrique gebruikte deze data niet als controlemechanisme, maar als leermiddel: “Elke speler moet zichzelf kunnen verbeteren, elke dag opnieuw.”

Dankzij deze vernieuwingen is PSG niet alleen een team dat weer presteert, maar ook een ploeg die structureel slimmer, fitter en hechter is geworden. De trainingen zijn nu niet meer afhankelijk van individuele genialiteit, maar draaien om samenwerking en collectieve groei – precies wat het post-Mbappé PSG nodig had.

5. Verdeel en heers in de aanval

Zonder het dominante scorende en creatieve zwaartepunt dat Kylian Mbappé jarenlang vormde, stond Paris Saint-Germain in 2024/25 voor een ingrijpende herinrichting van zijn aanvalsspel. Wat vroeger draaide om één superster, is onder Luis Enrique veranderd in een meer uitgebalanceerd en veelzijdig systeem. Het devies: verdeel en heers – letterlijk vertaald naar het veld.

Van soloacties naar combinatiespel

Waar PSG in voorgaande seizoenen vaak vertrouwde op de individuele actie van Mbappé – een versnelling, een passeerbeweging, een doelpunt – ligt de nadruk nu op combinaties, rotaties en variatie. De vleugelspelers, zoals Ousmane Dembélé en Bradley Barcola, worden aangespoord om elkaar én de spits (bijvoorbeeld Gonçalo Ramos of Marco Asensio) constant te betrekken in snelle driehoekspatronen.

In plaats van één speerpunt te zoeken, creëert PSG nu meerdere aanvalskanalen tegelijk:

De linkerkant met dynamiek en snelheid;

De rechterkant met diepgang en overlap via Hakimi;

Het centrum met een aanvallende middenvelder die tussen de linies infiltreert, vaak Vitinha of Fabián Ruiz.

Deze gespreide dreiging zorgt ervoor dat verdedigers van tegenstanders geen duidelijke prioriteit kunnen stellen – een bewuste keuze van Enrique om onvoorspelbaarheid te cultiveren.

Tactische flexibiliteit

Luis Enrique introduceerde ook meer tactische flexibiliteit in het aanvalsspel. PSG kan tijdens wedstrijden wisselen tussen:

een klassieke 4-3-3,

een asymmetrische 3-4-2-1 waarbij één vleugelverdediger hoog opschuift,

of zelfs een 4-2-2-2 bij hoge pressing.

In alle gevallen is het doel duidelijk: ruimtes vinden door beweging en timing, niet door individuele dribbelacties alleen. Dit vereist dat spelers veel meer communicatie onderling hebben, en elkaars intenties goed begrijpen – iets waar nadruk op ligt tijdens de training.

Het nieuwe scoringspatroon

De doelpunten worden nu over veel meer spelers verdeeld. In plaats van één speler met 30+ goals, zie je in de statistieken meerdere spelers rond de 10 à 15 treffers. Dit egaliseert niet alleen de productie, maar maakt PSG als geheel minder afhankelijk en daardoor stabieler, zelfs bij blessures of vormdips.

Jong talent als puzzelstuk

Belangrijk hierin is de doorstroming van jong talent. Spelers als Zaïre-Emery en Kang-In Lee nemen verantwoordelijkheid in het aanvalsspel, niet als passieve assistgevers, maar als actieve deelnemers in het creatieve proces. Ze combineren loopvermogen met inzicht, wat perfect past in het verdelende model van Enrique.

Door de aanval over meerdere schouders te spreiden, ontstaat er een team dat niet alleen moeilijker te lezen is, maar ook mentaal sterker. Als één speler faalt, staat de structuur nog steeds overeind. PSG’s aanval is zo getransformeerd van een solistisch spektakel naar een collectief schaakspel – beheerst, slim en dodelijk.

6. Resultaten in cijfers en prestaties

De transformatie van Paris Saint-Germain na het vertrek van Mbappé is niet alleen zichtbaar op het veld, maar ook meetbaar in cijfers. Waar critici vooraf vreesden voor een terugval in scorend vermogen en Europese relevantie, wijzen de prestaties van het seizoen 2024/25 juist op een club die sterker uit de herstructurering is gekomen.

Doelpuntenproductie: meer verdeeld, even effectief

Hoewel PSG in eerdere seizoenen grotendeels afhankelijk was van Mbappé voor doelpunten (gemiddeld meer dan 30 per seizoen), blijkt dat het huidige systeem een bredere basis van scorende spelers heeft gecreëerd. In de Ligue 1, na 30 speelrondes:

Ousmane Dembélé: 12 doelpunten, 8 assists

Gonçalo Ramos: 14 doelpunten, 3 assists

Vitinha: 8 doelpunten, 9 assists

Kang-In Lee: 6 doelpunten, 11 assists

De ploeg scoorde gemiddeld 2,3 doelpunten per wedstrijd, nagenoeg gelijk aan het seizoensgemiddelde met Mbappé, maar de bijdrage is nu veel gelijkmatiger verdeeld over de aanvalslinie en het middenveld.

Europese prestaties: hernieuwde stabiliteit

In de Champions League presteert PSG verrassend sterk. In de groepsfase eindigde de club als eerste, met:

5 overwinningen

1 gelijkspel

0 nederlagen

14 doelpunten vóór, 3 tegen

In de knock-outfase werd een ervaren ploeg als Atlético Madrid overtuigend verslagen over twee wedstrijden (3-1 en 2-0), met doelpunten afkomstig van vijf verschillende spelers. Dit onderstreept PSG’s collectieve offensieve kracht, én het vermogen om te excelleren zonder een uitgesproken sterspeler.

Verdediging en pressing

Opvallend is ook de verbetering in het verdedigende aspect. PSG incasseerde in de Ligue 1 25% minder tegendoelpunten dan het seizoen ervoor. Dit komt mede door het hoge pressingspel en de balans die het middenveld biedt. Spelers als Manuel Ugarte en Lucas Hernández zijn cruciaal in het dichten van ruimtes die voorheen ontstonden wanneer het team zich richtte op het ondersteunen van Mbappé.

Balbezit en passes

Onder Luis Enrique ligt het gemiddelde balbezit op 64%, en PSG voltooit per wedstrijd gemiddeld 620 passes met een nauwkeurigheid van 91%. Dat is een stijging ten opzichte van voorgaande jaren, wat wijst op een team dat de controle over wedstrijden weet te behouden en geduldig kansen opbouwt.

Impact op fanbeleving en shirtverkoop

Interessant is ook de commerciële kant: ondanks het vertrek van de populairste speler verkocht PSG in 2024/25 meer shirts dan in het vorige seizoen. Dit is deels te danken aan de aantrekkingskracht van een breder teamverhaal én de moderne uitstraling van het nieuwe PSG-shirt, dat symbool staat voor een nieuw tijdperk.

De cijfers liegen niet: PSG heeft zich heruitgevonden, zowel in stijl als in effectiviteit. Zonder Mbappé is het team misschien minder “flashy”, maar het is wel stabieler, veelzijdiger en moeilijker te stoppen. De resultaten spreken voor zich — en de toekomst oogt rooskleurig.

7. Reacties van experts en spelers

De radicale koerswijziging van Paris Saint-Germain na het vertrek van Kylian Mbappé is niet onopgemerkt gebleven in de voetbalwereld. Zowel analisten als spelers hebben hun waardering uitgesproken voor de nieuwe collectieve aanpak van de club. Waar vroeger alles draaide om één man, prijst men nu vooral de balans, tactische flexibiliteit en teamgeest.

Analisten: “Eindelijk een écht team”

Voetbalanalist en voormalig Franse international Bixente Lizarazu vatte het treffend samen in een interview met L’Équipe:

“Dit is voor het eerst in jaren dat PSG eruitziet als een samenhangend elftal in plaats van een etalage vol sterren.”

Ook op internationale zenders zoals Sky Sports en RMC Sport roemen experts het geduldige opbouwspel, de hoge pressing en de bredere scoringsbasis. Volgens Gary Lineker is PSG “meer dan ooit gebouwd voor Europese stabiliteit”.

De transformatie wordt daarnaast vaak genoemd als voorbeeld van hoe een topclub zichzelf kan heruitvinden zonder in te boeten op prestaties.

Spelers: vrijheid en verantwoordelijkheid

Binnen het team zelf zijn er duidelijke signalen van meer speelvreugde en collectieve inzet. Aanvoerder Marquinhos gaf in een persconferentie aan dat het team “meer verantwoordelijkheid draagt als groep, met minder afhankelijkheid van individuele genialiteit.”

Ousmane Dembélé, die op het veld vaak als creatieve motor fungeert, sprak openlijk over de nieuwe dynamiek:

“Iedereen heeft zijn rol, iedereen is betrokken. Het is niet meer alleen Mbappé die alles moet forceren. Dat geeft rust.”

Ook jongere spelers zoals Warren Zaïre-Emery kregen meer speelminuten én vertrouwen. Voor de jeugdopleiding en de instroom vanuit het tweede elftal betekent deze verschuiving een gouden kans.

Media en supporters: hernieuwd enthousiasme

Franse en internationale media spreken van een “culturele reset” bij PSG. In plaats van galactische transfers ligt de nadruk nu op cohesie, inzet en ontwikkeling. Deze visie wordt ook omarmd door de fans, die zich beter kunnen identificeren met een vechtlustig team dan met alleen supersterren.

In de fanshops is dit enthousiasme tastbaar: naast de klassieke shirts is de verkoop van het nieuwe PSG trainingspak kind met 40% gestegen ten opzichte van het vorige seizoen. De verklaring? Veel jonge supporters willen zich spiegelen aan een team waarin samenwerking vooropstaat — en waarin íedere speler ertoe doet.

De reacties tonen duidelijk aan: PSG’s herstructurering wordt niet alleen zichtbaar op het scorebord, maar ook in de perceptie. Analisten noemen het een slimme, noodzakelijke stap; spelers voelen zich vrijer; en fans – jong én oud – omarmen het nieuwe verhaal. Een verhaal dat nog maar net begonnen is.

8. Toekomstbestendigheid

De vraag die nu centraal staat, is hoe toekomstbestendig de nieuwe koers van Paris Saint-Germain werkelijk is. Na het vertrek van een wereldster als Mbappé, ligt de druk hoog om niet alleen te presteren, maar ook duurzaam succes te boeken. Gelukkig wijzen verschillende signalen erop dat PSG zich op een solide en vooruitstrevende basis heeft gezet.

Investeren in jeugd en talentontwikkeling

PSG heeft de laatste jaren fors geïnvesteerd in de jeugdacademie en het opleiden van jonge talenten, zoals Warren Zaïre-Emery en Ismaël Gharbi. Deze focus op eigen kweek zorgt voor een continue instroom van spelers die de clubidentiteit en tactiek begrijpen. De integratie van jeugdspelers in het eerste elftal maakt PSG minder afhankelijk van dure aankopen en creëert een duurzame teamdynamiek.

Innovatie in trainings- en herstelmethoden

Met een modern trainingscentrum en geavanceerde technologieën, waaronder data-analyse en gepersonaliseerde trainingsprogramma’s, blijft PSG vooroplopen in het optimaliseren van spelersprestaties. De introductie van nieuwe werkvormen en een nadruk op blessurepreventie versterkt de veerkracht van het team, wat essentieel is voor een lange en succesvolle toekomst.

Tactische flexibiliteit en teamgeest

De verschuiving naar een collectief spel waar meerdere spelers scoringskansen krijgen, maakt het team moeilijk voorspelbaar voor tegenstanders. Deze tactische flexibiliteit, gecombineerd met een sterke teamgeest, stelt PSG in staat om zich snel aan te passen aan verschillende tegenstanders en spelsituaties. Dit maakt het elftal veerkrachtig en duurzaam competitief.

Commerciële groei en merkontwikkeling

PSG’s merkwaarde blijft groeien, mede dankzij een sterkere verbinding met de fanbase en een vernieuwde focus op teamidentiteit. De stijgende verkoop van officiële merchandise, zoals het populaire PSG trainingspak kind, onderstreept dat fans – jong en oud – zich kunnen vinden in het nieuwe imago van de club. Dit commercieel succes verzekert financiële stabiliteit, wat cruciaal is voor toekomstige investeringen.

Uitdagingen en aandachtspunten

Natuurlijk zijn er ook uitdagingen. Het vasthouden aan talent, het vermijden van interne spanningen en het continueren van sportief succes in de Champions League blijven aandachtspunten. Daarnaast moet PSG scherp blijven op het balanceren van commerciële belangen met sportieve ambities.

Kortom, PSG lijkt met zijn vernieuwde aanpak goed gepositioneerd voor de toekomst. De combinatie van jeugdontwikkeling, innovatieve trainingsmethoden, tactische veelzijdigheid en een versterkte merkidentiteit vormt een stevige basis om de komende jaren mee te concurreren op het hoogste niveau. Het nieuwe tijdperk zonder Mbappé biedt kansen om een blijvende voetbalmacht te worden – een verhaal dat nog lang niet is uitgeschreven.